Het is voor een agrarisch ondernemer of grondeigenaar in de Kempen een enorme uitdaging om een goede gewasopbrengst te halen en droogteschade of wateroverlast de baas te blijven. Nu, maar met het veranderende klimaat zeker ook in de toekomst. Agrarische ondernemers vragen zich af hoe ze hun waterhuishouding toekomstbestendig in kunnen richten. Vanuit het project Bodem UP is het mogelijk als agrariër een gratis ondernemersadviseur in te schakelen. Deze ondernemersadviseur voorziet boeren van deskundig en praktisch advies voor hun specifieke bedrijfslocatie en -situatie. Samen gaan adviseur en ondernemer op zoek naar praktische maatregelen op perceelsniveau om de bodemkwaliteit en de nutriënten- en waterhuishouding te verbeteren zodat de bodem beter kunt benut wordt en dat ook nog in lengte van dagen kan blijven doen. Een van de boeren die zo’n adviseringstraject in is gegaan is Carel Smulders uit Hoogeloon.
Naast landbouwtransitie die in Nederland in volle gang is, ligt het bedrijf van Smulders in een gebied dat, na vele jaren van plannen maken, onderzoek doen en afstemming met de omgeving, volledig op de schop gaat. Smulders: “Rondom onze percelen gaat heel wat gebeuren. De herinrichting van de beek en het beekdal van de Kleine Beerze heeft effect op de waterhuishouding op onze percelen. Zo gaan in de Groote Beerze bijna alle stuwen er uit. Dat maakt dat we veel minder kunnen bijsturen in geval van droogte en piekbuien. Dit levert risico’s op voor de gewassen die we op onze percelen telen.
Samen met de adviseur Jan Theuws hebben we gekeken naar de huidige gemiddelde waterstand van onze percelen, maar ook de hoogste en de laagste. Dit hebben we naast de berekeningen van de toekomstige situatie gelegd. Aan de hand daarvan hebben we gekeken welke gewassen waar geteeld kunnen worden. Mais, akkerbouw of gras, ze gedijen elk het beste op een andere gemiddelde waterstand. En kunnen ook andere maximale en minimale waterstanden aan. Jan had deze kennis paraat. Dit was voor mij wel een eyeopener.”
Jan Theuws heeft niet alleen kennis van waterstanden maar ook van nutriëntenhuishouding. Smulders : “Wij doen iedere vier jaar bodemonderzoek. Van al onze percelen bepalen we de nutriëntenwaardes en het bodemleven. Aan de hand daarvan bepalen we ons bemestingsschema. Maar ook hier had Jan mooie aanvullende tips waarmee we aan de slag zijn gegaan om onze bodem toekomstbestendig te verbeteren.”
Klimaatbuffer
Naast advies heeft deze samenwerking ook andere oplossingen mogelijk gemaakt. Smulders: “Grenzend aan mijn hoger liggende percelen had het Waterschap een stuk grond in eigendom. Het Waterschap kon maar weinig met deze grond. Ik had op mijn beurt een stuk grond in eigendom wat vaak veel te nat was om te bewerken. Het ligt lager en dichter tegen het beekdal aan. We besloten de percelen te ruilen. Het lagergelegen perceel gebruikt het Waterschap nu als overloop bij hoge waterstand; een zogenaamde klimaatbuffer. En ik heb er een perceel voor terug dat droger ligt. Waarop ik in ieder geval iets kan telen dat ik kan oogsten. Ik zaai het in met een bloemrijkgrasland wat ik eenmalig kan maaien en kan voeren aan mijn jongvee. Ook het stuk grond van het Waterschap neem ik dan mee. Het Waterschap verlaagt de waterstand dan tijdelijk zodat ik het perceel kan betreden met mijn machines. Het ruilen van de grond is een hele mooie win-win oplossing gebleken.”
Drainage van percelen
“Wij hebben een deel van onze lagergelegen percelen gedraineerd, in deze percelen kunnen we zo’n 25.000 kuub water bufferen en infiltreren. Op deze manier fungeren deze gronden als een soort van waterberging. Met dit peilgestuurde drainagesysteem door middel van een nog te plaatsen elektronische stuw kunnen we niet alleen het overtollige water afvoeren, maar ook inbrengen. Voor ons als boeren, maar volgens mij ook zeker voor de natuur in Nederland is het belangrijk dat de waterstand stuurbaar is. De trend is dat er steeds meer stuwen in de beek verdwijnen, het gevolg daarvan is dat ze ( we ) steeds minder kunnen sturen. Dat telt bij elkaar op, we hebben te maken met steeds extremer weer en door steeds minder in te kunnen grijpen, kunnen de gevolgen van extremere weersomstandigheden zeer ongunstig uitpakken. Inzicht en kennis in hoe we kunnen sturen met inzet van eigen stuwen is daarom cruciaal, een adviseur kan daarbij helpen.”
Goed advies is goud waard
Smulders: “Ik heb het advies van de Bodem Up adviseur erg waardevol gevonden. Een goed advies en kennis van de situatie van je,(toekomstige) omgeving geeft meer inzicht om de juiste keuze maken in het waterbeheer van mijn gronden. Ik ben erg tevreden met het resultaat. Ik raad het ook alle boeren aan om hier gebruik van te maken. Aan de hand van de opgedane kennis en het ontvangen advies kun je gefundeerd keuzes maken. Zo kun je bouwen aan een toekomstbestendig bedrijf.”
Wat betekent het als u deelneemt?
Is uw interesse gewekt? En wilt u ook graag advies van een gratis Bodem UP adviseur? Meld u dan aan! Tijdens dit adviesgesprek vult u samen met uw adviseur het bedrijfsbodem- en waterplan in. Dit is een nieuwe online tool waarbij op perceelsniveau de bodemkwaliteit wordt bepaald met behulp van de water- en nutriëntenhuishouding op uw percelen. Door de scan die wordt gemaakt van uw bedrijf, worden geschikte maatregelen voor uw percelen aangedragen. Deze maatregelen verbeteren uw waterbalans en nutriëntenbenutting waardoor u een betere gewasopbrengst kunt behalen. Dit kan uw bedrijfsresultaat verbeteren.
Met behulp van het bedrijfsbodem- en waterplan krijgt u ook inzicht in mogelijke maatregelen in de detailontwatering op of rondom uw percelen waardoor piekbuien sneller worden afgevoerd of langer vastgehouden kunnen worden om te infiltreren in de bodem. U kunt hierbij denken aan een tijdelijke dam, slootbodem ophogen, knijpstuw of het dempen van greppels. Het verhogen van het organisch stofgehalte of opheffen van verdichting kunnen ook maatregelen zijn om het rendement te verbeteren. Mocht blijken dat een gezamenlijke watermaatregel wenselijk is in overleg met Waterschap De Dommel en naastgelegen grondeigenaren, pakken we dit op. Zie ook www.zlto.nl/bodemup en www.zlto.nl/welgoedwatergeven.
