De schoonheid van het Brabantse landschap wordt mede bepaald door de vele lanen, houtwallen, struwelen, singels en solitaire bomen. Ze groeien op de erven en in de natuurgebieden, maar ze staan ook overal in het boerenland, langs de wegen en de sloten, tussen de akkers en weides. We genieten ervan, achteloos, alsof al die bomen en struiken er vanzelf gekomen zijn. We realiseren ons meestal niet dat een groot deel ervan heel bewust is aangeplant tijdens de ruilverkavelingen in de jaren 1930-1980.

Brabants Groene Maatpak
In die tijd werd het landschap, ook in Brabant, ingrijpend gemoderniseerd. Boeren kregen enkele grote kavels in plaats van vele kleine. Hun grond, die tot die tijd vaak te nat was en moeilijk bereikbaar, werd met een efficiënt slotenpatroon ontwaterd en nieuwe verharde wegen werden aangelegd. En langs die wegen kwamen nieuwe bomen en andere beplantingen. Daarvoor maakten ontwerpers van het Staatsbosbeheer ‘landschapsplannen’. Daardoor bleef het historische Brabantse mozaïek van akkers, beemden, buurten, bossen en velden herkenbaar in het nieuwe landschap. Al die eiken en lindes bij de erven, houtwallen met eiken langs de akkers en populieren en struweel-singels op de heide-ontginningen, elzensingels en wilgenbosjes langs de beken vormen nu Brabants Groene Maatpak!

Een vergeten ontwerp
De provincie Noord-Brabant wil dit vergeten ontwerp achter ons landschap opnieuw op de kaart zetten, om zo een brede discussie aan te gaan over de toekomst van ons landschap. Een landschap dat de komende decennia opnieuw op de schop zal gaan. Wat kunnen we leren van de periode van de ruilverkavelingen? Kunnen we net als toen een nieuw landschap vormgeven? En kunnen we daarbij voortbouwen op het Brabants Groene Maatpak?

Samen op zoek!
Om het Brabants Groene Maatpak weer op de kaart te zetten, trokken de Provincie en Erfgoed Brabant tijdens de Landschapstriënnale 2021 langs een vijftal ruilverkavelingen. Zo trok de provincie ook naar de Beerzen om naar het huidige landschap na de ruilverkaveling van ’60 – ’70 te kijken. Kunnen we de plannen van toen nog herkennen in het landschap? In het filmpje een kort verslag van de Tour Triënnale van de provincie in de Beerzen. Een activiteit vanuit de Landschapstriënale Editie 2021 in van Gogh Nationaal park.

Eind 2021 de eerste schop in de grond voor de gebiedsprojecten rond de Kleine Beerze? Die kans is groot nu de plannen definitief groen licht hebben gekregen!

Het gaat om deze gebiedsprojecten tussen Middelbeers en Vessem, die samen met veel mensen in het gebied zijn voorbereid:

1. Herinrichting Kleine Beerze Traject ‘Dorp aan de Beek’
2. Herinrichting Kleine Beerze Traject ‘Spekdonken, Molenbroek en Hoogeind’ 

Tot en met 16 juni ter inzage
Vanaf 6 mei  tot en met 16 juni 2021 liggen beide definitieve projectplannen met alle bijbehorende stukken ter inzage. Inzien kan digitaal of op kantoor (alleen op afspraak).

• Digitaal: Alle informatie vindt u op de site van Provincie Noord-Brabant.

inzien kleine-beerze-traject-dorp-aan-de-beek en

inzien kleine-beerze-traject-spekdonken,-molenbroek-en-hoogeind.

• Op afspraak op kantoor in Eersel, Oirschot, Boxtel of provinciehuis. Maak een afspraak via Roel Dobbelsteen, bel 06 507 32 137 of mail rdobbelsteen@dommel.nl.

Afgelopen maanden
In de nieuwsbrief van oktober las u al dat de ontwerpplannen klaar waren. Van de inspraakmogelijkheid die daarop volgde, maakte een klein aantal mensen gebruik. Met deze mensen zijn gesprekken gevoerd en zij hebben persoonlijk bericht ontvangen. De plannen zijn daarna aangepast waar dat mogelijk was en toen bestuurlijk goedgekeurd.

Natuurlijker en toekomstbestendig beekdal
Het beekdal van de Kleine Beerze gaat er nog mooier en beter beleefbaar op worden! Maar dat is niet de enige verandering:

De Kleine Beerze zal over een lengte van 6,7 km worden aangepakt, tussen Middelbeers en Vessem. Beekdalherstel betekent vooral een meer natuurlijke beek vol stroming en een groter leefgebied voor vissen. En met het oog op klimaatverandering krijgt water meer ruimte.

De huidige, rechte loop van de Kleine Beerze is te groot voor de hoeveelheid water die erdoor stroomt. Het water stroomt daardoor te traag. In erg droge perioden valt de beek op sommige stukken droog. Op diverse plekken graven we daarom nieuwe meanders (kronkels) of herstellen we oude meanders.

Door de kronkels en het versmallen van de beek verbetert  de stroomsnelheid en het zuurstofgehalte van het water. En dat is goed voor het leven in en rond het water, voor planten en dieren. Bovendien blijft het water door de extra bochten langer in het gebied, zodat het grondwater beter wordt aangevuld. Dit helpt verdroging tegen te gaan. En in natte perioden worden juist de afvoerpieken verminderd, wat wateroverlast verderop helpt voorkomen.

Bovengenoemde projectplannen Invormen een belangrijke vervolgstap in het herstel van het beekdal van de Kleine Beerze. De afgelopen jaren zijn al verschillende deelprojecten vanuit de Levende Beerze uitgevoerd.

Meer informatie op www.levendebeerze.nl en www.dommel.nl/levendebeerze

De Oude Toren in Oostelbeers, wie kent hem niet? De Oude Toren is een rijksmonument, maar wist u dat de directe omgeving van de toren minstens zo bijzonder is? Het gebied van ruim 90 hectare rondom de toren is één van de grootste archeologische rijksmonumenten van Noord-Brabant. Enkele jaren geleden zijn we gestart met het ontwikkelen van de toren en het omliggende terrein aan de hand van een nieuw belevingsconcept. Deze zomer is het eindelijk zover, dan starten we met de werkzaamheden en komt het nieuwe concept tot leven.

Belevingsconcept
In 2017 gaven we Studio Marco Vermeulen de opdracht om een concept te ontwerpen voor de Oude Toren en het omliggende landschap. Dit concept is uitgewerkt aan de hand van drie thema’s: religieus erfgoed, militair erfgoed en het cultuurlandschap. Belangrijk is dat de waarde van de eenzame toren in het landschap overeind blijft en dat de omgeving zo min mogelijk aangetast wordt. Daarnaast willen we dat de hele samenleving van de gemeente Oirschot, maar ook bezoekers van buiten de gemeente, van het nieuwe plan gebruik kunnen maken.

Hoe komt het gebied eruit te zien?
Om bezoekers het omliggende landschap te laten ervaren, bouwen we de Oude Toren om tot periscoop. Bezoekers kunnen hierdoor de binnenkant van de toren en het omliggende landschap observeren. Ook willen we dat het gebied straks zoveel mogelijk lijkt op hoe het vroeger in de Middeleeuwen was. Voor zover het kan, brengen we de contouren van de kerk terug en verstevigen we de aardewal. Daarnaast richten we het terrein opnieuw in en komt er een fietspad vanaf de Hillenstraat naar de Oude Toren.

Geplande werkzaamheden
In de zomer van 2021 starten we met de werkzaamheden in en om de Oude Toren. Als eerste restaureren we de toren en installeren we de periscoop. Hiervoor verwijderen we een groot deel van het dak en de verdiepingsvloeren en plaatsen we grote spiegels. Aan de achterkant van de toren komt een glazen wand. Daarna gaan we aan de slag met de herinrichting van het terrein en de aanleg van het fietspad. We verwachten de werkzaamheden eind 2021 af te ronden.

Stichting Vrienden van de Oude Toren
Al in 2013 is er een intentieovereenkomst ondertekend tussen de Stichting Vrienden van de Oude Toren (SVOT) en de gemeente Oirschot. De stichting zet zich in heel de gemeente in voor het onder aandacht brengen van de Oude Toren en zal na afronding van de werkzaamheden optreden als beheerder van de toren en het terrein.

Meer informatie?
Lees meer over de Oude Toren op www.oirschot.nl/herinrichting-oude-toren. Heeft u vragen over dit project? Neem dan contact op met projectleider Ivo Mulders via telefoonnummer 088 497 07 44 of via i.mulders@oirschot.nl. Dit project maakt onderdeel uit van het integraal dorpsontwikkelingsplan (IDOP) Oostelbeers en is ook opgenomen in de gebiedsopgave Levende Beerze waarin gemeente Oirschot samenwerkt met inwoners uit de Beerzen, provincie Noord-Brabant, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, gemeente Eersel, Brabants Landschap, Waterschap de Dommel en ZLTO. Het project wordt mede mogelijk gemaakt met financiële ondersteuning van de Provincie Noord-Brabant.

Nadat op 27 september de kunstwerken van Renée van Oploo (Fundament) en Rebecca Oevermann (A view on/of birds) zijn onthuld is op 1 november in een sobere coronasetting het laatste werk onthuld. Het werk is een ode aan de legende van de Beerse Strijkster waar de Beerzen ook hun naam ‘Strijkersgat’ tijdens de carnavalsdagen aan hebben ontleend. Het werk is ontworpen door Tom L’Istelle en gemaakt in samenwerking met Heemkundekring ‘den Beerschen Aard’, Bas Timmermans Metaal, van Gool Decoratie, FL Liebregts Grondwerken en Brabants Landschap.

In een notendop vertelt de legende van de Beerse Strijkster dat op een Witte Donderdag ergens in het jaar 1865 zich een drietal vrouwen bevonden in het oude Sint Willibrordkerkje toen er de bliksem insloeg. Een vrouw was  op slag dood, twee overleefden het. Een van deze twee vrouwen beweerde sindsdien over helende krachten te beschikken. Door met haar handen over iemand heen te strijken kon ze uiteenlopende klachten en ziekten genezen. Van heinde en verre bezochten mensen haar.

Dit project, waarin nu vijf kunstwerken zijn ontwikkeld, is een initiatief van Landcoöperatie Dal van de Kleine Beerze. Met het plaatsen van dit werk is het landkunstproject Dal van de Kleine Beerze voltooid. Zo gauw als corona het weer toestaat zal nog een uitgebreid evenement rondom de kunstroute worden georganiseerd waar we u van harte zullen uitnodigen. Voor nu kunt u juist in deze coronatijd de route al bewandelen. Informatie hierover vindt u opwww.dalvandekleinebeerze.nl/landkunst.

Het beerzedal is nog volop in ontwikkeling. Komend jaar zal een start gemaakt worden met de hermeandering van de beek en wordt het wandel- en fietspadennetwerk versterkt. Dat komt ook de bereikbaarheid van de kunstobjecten ten goede.

Komende weken zal het project formeel worden afgerond met rapportages en verantwoording voor de begunstigers. Een voorlopige conclusie is dat qua doelstelling, proces en financiën het een zeer geslaagd traject is geweest waarbij veel partijen hebben bijgedragen aan het succes. Iedereen bedankt die daaraan heeft bijgedragen. Bijzondere dank ook voor de Kunst Advies Commissie die de artistieke kwaliteit hebben bewaakt, uiteraard de kunstenaars en de navolgende financiële begunstigers;

Kunstloc Brabant
Gemeente Oirschot
Gemeente Eersel
Waterschap de Dommel
Brabants Landschap
Buurtcultuurfonds
Stichting de Mug van Heijningen
Stichting Melis van Beek

De ontwerp projectplannen voor de herinrichting van de Kleine Beerze tussen Middelbeers en Vessem zijn klaar en vastgesteld.  Op 8 september gaf het waterschapbestuur groen licht. Voor het gebiedsproject Levende Beerze is dat een belangrijke stap vooruit richting uitvoering, die gepland staat voor 2021-2022. Op 2 juli vond in Vessem  nog een goedbezochte inloopdag  plaats.

De volgende stap is de inspraakperiode die op 1 oktober ingaat en zes weken duurt.
Hieronder leest u hoe dit werkt.

Inspraak van 1 oktober tot en met 11 november
Het gaat om twee ontwerp projectplannen Waterwet Kleine Beerze en bijbehorende besluiten:

1. Herinrichting Kleine Beerze Traject ‘Dorp aan de Beek’
2. Herinrichting Kleine Beerze Traject ‘Spekdonken, Molenbroek en Hoogeind’

Voor beide projectplannen is een m.e.r.-beoordelingsbesluit genomen.

Verder is de begrenzing van de kaart Wet ammoniak en veehouderij aangepast, vanwege de verlegging van de beek bij Vessem. Ook deze besluiten zijn in te zien. We volgen een zogenoemde gecoördineerde procedure.

Plannen en besluiten inzien

• Via website van Provincie Noord-Brabant: www.brabant.nl/terinzage. Daar staat ook uitgelegd hoe een zienswijze kan worden ingediend.
• op werkdagen, tijdens openingstijden op de kantoren van:
  • Waterschap De Dommel, Bosscheweg 56 te Boxtel
  • Gemeente Eersel, Dijk 15 te Eersel
  • Provinciehuis van Noord-Brabant, Brabantlaan 1 te ’s-Hertogenbosch
  • Gemeente Oirschot,  Deken Frankenstraat 3

Kantoorbezoek kan vanwege coronamaatregelen alleen op afspraak. Belt of mailt u dan eerst met Nicole Abrahams, bereikbaar via 06-28430743 of nabrahams@dommel.nl.

Infodag Levende Beerze 2 juli in Vessem
Op 2 juli organiseerden we als samenwerkingspartners een infodag in Vessem, coronaproof in de buitenlucht. Ongeveer 50 mensen maakten gebruik van de gelegenheid om in een gereserveerd tijdsblok één van ons te spreken over de gebiedsprojecten van de Levende Beerze. Wij vonden het prettig dat zoveel mensen tijd vrij hebben gemaakt om langs te komen! Kempen TV maakte een videoverslag

Namens de projectgroep Levende Beerze

Rob Voets, Projectleider gemeente Oirschot
Theo Hendriks, Projectleider gemeente Eersel
Eric Schellekens, Projectleider Waterschap De Dommel
Hans Schep, Brabants Landschap

Meer weten over de gebiedsprojecten? Kijk op www.dommel.nl/levendebeerze of www.levendebeerze.nl