Nieuwe natuurstreken!

De laatste jaren is er gelukkig veel aandacht voor de bodem. Dat is goed, want het is de motor voor al het planten en insectenleven bovengronds. Maar, de kwaliteit van onze bodem gaat hard achteruit. Hij verzuurt, schimmels en regenwormen verdwijnen, mineralen nemen af en organisch stofgehaltes zakken onderuit. Dit geeft niet alleen problemen voor de voedselproductie, maar ook voor onze natuurdoelen. In deze 30ste aflevering van NatuurStreken gaan we kijken hoe je erachter komt wat de toestand is van de bodem.

Bekijk hier de gloednieuwe NatuurStreken en onderzoek met theezakjes!

Eerdere afleveringen vind je in de afspeellijst van Oisterwijk in Beeld. Met NatuurStreken proberen we natuur- en landschapsbeheer niet als droge kost te brengen, maar snel, tastbaar en met een knipoog.

Dit is er nodig voor een gifvrij Brabant: vier milieuorganisaties doen oproep aan provincie

Gun de burger, boer en natuur in Brabant een gifvrij leven. Dat is de oproep die vier bestuurders van Brabantse organisaties op het gebied van natuur en milieu doen aan de provincie in deze gezamenlijke Gastopinie.

Naast woonwijken, scholen en natuurgebieden kunnen zomaar hectares sierbloemen zoals lelies verbouwd worden, een teelt waarbij per hectare gemiddeld 114 kilo bestrijdingsmiddelen gebruikt wordt. Dat is meer dan 14 keer zoveel als bij de teelt van consumptieaardappelen en maar liefst 81 keer zoveel als bij wintertarwe!

Uit onderzoek en rechtszaken op meerdere plaatsen in Nederland blijkt dat deze bestrijdingsmiddelen een gevaar vormen voor onze gezondheid. Het is tijd dat provincies en gemeenten beleid maken waardoor teelten waarbij veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt niet meer kunnen plaatsvinden in de omgeving van woonwijken en natuurgebieden.

Voor een gezonde leefomgeving is natuur van groot belang. Bestrijdingsmiddelen zorgen voor een enorme afname van insecten en andere dieren. Bovendien leiden ze tot ernstige gezondheidsschade bij mensen en vooral heel jonge kinderen wanneer je ze binnenkrijgt via de lucht of via huisstof. Ook worden bestrijdingsmiddelen verspreid via water en de bodem.

Lees verder>>

Recent gaf het programma Zembla opnieuw aandacht aan dit onderwerp.

Auteurs:
Femke Dingemans, directeur-bestuurder Brabantse Milieufederatie
Joris Hogenboom, directeur Brabants Landschap
Lars Koreman, ambassadeur Natuurmonumenten Noord-Brabant
Herma Winnemuller, bestuurslid Vereniging Landelijk Brabant (BPG)

Onderhoudswerkzaamheden aan een klein deel van de Kleine Beerze

Aannemer Van Beers Hoogeloon start woensdag 11 september met onderhoudswerkzaamheden aan de Kleine Beerze in de gemeente Eersel. Het gaat om een lengte van 250 meter vanaf doorgaande weg Heike richting natuurgebied Spekdonken. De werkzaamheden duren ongeveer een week.

Kleine Beerze nu niet meer overal diep genoeg

Aanzanding van de beek is de aanleiding voor het onderhoudswerk. Projectleider Eric Schellekens legt uit: “Aanzanding is een natuurlijk proces dat ontstaat doordat stromend water zand meevoert. Op plekken waar het water minder hard stroomt, zakt het zand naar de bodem. Bijvoorbeeld in de bochten van een meanderende beek. Uit onderzoek blijkt dat de Kleine Beerze over een lengte van 250 meter nu niet meer diep genoeg is. Hierdoor kan het water minder goed wegstromen.”

Risico op aanzanding verkleinen

Eric Schellekens: “Ter hoogte van De Spekdonken is de Kleine Beerze net iets smaller dan op andere plekken. Dit komt door een transportwaterleiding van Brabant Water die daar onder de beek ligt en niet te verleggen is. Op de plek van de waterleiding maken we de beek nu toch iets breder. Zo verkleinen we het risico op aanzanding in de toekomst.”

Goed voorbereid de winter in

“We brengen het profiel van de beek over een lengte van 250 meter weer terug op de afgesproken diepte. Dit soort onderhoudswerk is vaak nodig na de aanleg van een ‘nieuwe’ beek. Om te zorgen dat het water goed kan wegstromen, gaan we hier nu aan de slag. Vooral ook met het oog op de natte periode die er nu weer aankomt”, vertelt Eric Schellekens.

Omgevallen bomen verwijderen uit hoogwatergeul

Naast het uitvoeren van de onderhoudswerkzaamheden aan de beek, verwijdert de aannemer ook meteen een paar omgevallen bomen uit de hoogwatergeul. Zo is de hoogwatergeul straks vrij van obstakels en klaar om water af te voeren als dat nodig is.

Zandpaden centraal in nieuwe aflevering Natuurstreken

Trage wegen’ worden ze in Vlaanderen genoemd. Een dreef, een drift, een gang. Ze verbinden gehuchten met kerken, dorpen met steden & boerderijen met landerijen. Zandpaden zijn relicten van onze eeuwenoude verbindingen in het landschap.

Ze zijn cultuurhistorisch van waarde, maar ook van groot belang voor biodiversiteit en recreatie. Toch worden zandpaden bedreigd en moeten we ze herstellen en beschermen. We gaan op pad door het zand en bezoeken Mark Benders die ons meer vertelt over het zandpadenproject.

Bekijk deze gloednieuwe NatuurStreken.

Vertel het verhaal van het landschap van De Beerze!

‘Leve De Kleine Beerze!’ brengt nieuw programma voor Recreatieondernemers

De Kempen zijn bekend om hun gastvrijheid, maar wil jij je gasten iets meer bieden? Verdiep je dan in de bijzondere lokale kwaliteiten. Een gastheer of gastvrouw die de pareltjes van de omgeving kent, kan zijn of haar gasten een unieke beleving bezorgen waar ze misschien nog wel eens voor terugkomen. Monique Leesberg en Ria Bernards bieden je nu de kans om samen met lokale collega’s mee te doen met een landschapsbelevingscursus.

Onderzoek wijst uit dat de recreant die naar onze regio komt, vaak op zoek is naar rust, kwaliteit en verdieping. Dat is waar we in De Kempen goed in zijn. Maar wat is nou precies het gevoel van het Beerzedal?

Vertel jij het verhaal van De Beerze al?

Hier is zoveel moois te beleven! Het afwisselende landschap, het boerenland met haar smakelijke streekproducten, de prachtige natuur, ons erfgoed, de pelgrimage, de verhalen…vertel jij het verhaal van De Beerze al? Als jij je gasten de beste plekjes kunt wijzen met het bijbehorende lokale verhaal, dan laat je hen het Beerzedal beleven. Dat is ook voor bewoners interessant. Maar hoe dan?

Parelsnoer van lokale kwaliteiten

Als een van de toekomstperspectieven uit de koffiedialogen van ‘Leve de Kleine Beerze!’ kwam ‘rustige recreatie’ naar voren. Samenwerking in een parelsnoer van grotere en kleinere gastbedrijven en verbrede boerderijen zou een kansrijk beeld kunnen zijn. Monique en Ria gingen op zoek naar handvatten om nog meer gebiedseigen kwaliteit te kunnen bieden in de horeca en verblijfsrecreatie. Zo ontdekten zij het ‘Gastvrij in het Landschap’-programma van IVN dat precies aansluit bij de verdieping die we zoeken.

Cursus ‘Gastvrij in het Landschap van De Beerze’*

Dit najaar gaat in het dal van De Beerze de cursus ‘Gastvrij in het landschap van De Beerze’ van start. Het is een cluster van vier bijeenkomsten en een excursie, gevolgd door enkele terugkombijeenkomsten. De cursus is helemaal afgestemd op het gebied rondom De Groote en De Kleine Beerze. Ervaren trainers van IVN staan garant voor een goed programma. Zij hebben al meer dan 2400 Gastvrij-bedrijven opgeleid. Deelnemers kunnen een certificaat behalen en meedoen in het ‘Gastvrij-netwerk’. De bijeenkomsten zijn in het gebied. Meld je snel aan, want er geldt een maximum van 25 deelnemers.

Meer weten of aanmelden? Kijk op

https://ap.lc/gEVXe of stuur een e-mail naar levedekleinebeerze@gmail.com

 *Proeftuinen Levende Beerze ondersteunt dit cursusprogramma samen met het initiatef ‘Leve De Kleine Beerze!’ en IVN natuureducatie

Hoogwater in het bos

Door de record hoeveelheid neerslag in het afgelopen half jaar is op veel plaatsen de bodem verzadigd. Het water kan alleen over het oppervlak weg stromen naar lagere delen. Gelukkig liggen hier voornamelijk vennen, natuurlijke graslanden, bossen en beekdalen. De natuur had na vier jaar droogte behoefte aan water. We zien kalkrijke of ijzerhoudende grondwater dat onder druk naar boven komt. Dit hebben we lang niet hebben gezien. De enorme hoeveelheid neerslag in de Kempen had niemand verwacht. Nu staat al maanden het water tot maaiveld. Veel bossen op de Landschotse Heide, op De Utrecht en in de beekdalen van de Reusel en de Beerze staan onder water. De langwerpige ophogingen die gelegen zijn tussen greppels, staan na een halve eeuw weer vol. Ze doen weer waarvoor ze vroeger bedoeld waren.

Wat zijn eigenlijk de effecten op het bos en de bomen?

Is al dit water wel wenselijk? Helaas is deze vraag niet simpel te beantwoorden. De bossen hebben de afgelopen jaren veel geleden onder de droogte en een aantal extreem warme dagen. Hierdoor gaan ze achteruit; er ontstaat wortel- en taksterfte en zijn ze vatbaarder voor ziektes. Nu ervaren de bossen juist veel nattigheid. Dit levert weer andere schade…

Wat is dan die schade?

Doordat het grondwater zó hoog staat, komen de boomwortels de hele tijd onder water staan. Zuurstof kan zo niet bij de wortels en schimmels (mycorhizza) kunnen zo hun werk niet doen; de wortels sterven af. Dit zorgt voor een indirect effect: de vitaliteit en/of stabiliteit van de boom neemt af. Na meerdere jaren van extremen zien we in boomkronen kale plekken ontstaan. De gevolgen verschillen wel per boomsoort. Soorten zoals wilgen en elzen kunnen goed tegen natte voeten. Beuken en sparren kunnen er niet goed tegen. Maar, als een beuk de nattere omstandigheden overleeft, is er goede kans op herstel van het ondergrondse/bovengrondse evenwicht. Het bovenste deel van de kroon sterft dan af, maar daaronder vormt zich een nieuwe en gezonde kroon. Eiken hebben juist moeite met grote grondwaterschommelingen. Hun wortels kunnen zich minder snel aanpassen aan de ‘nieuwe’ waterstand.

Kwetsbaar

Verder is de periode van het jaar bepalend voor het effect van wateroverlast op bossen. Met name in het groeiseizoen is een boom kwetsbaar voor een langere periode van wateroverlast. Dan hebben de nieuwe takken en bladeren voeding nodig vanuit de wortels. Als dat door niet werkende bodemschimmels stilvalt, sterft de boom dus af. Een boom kan in de winter prima een lange periode van natheid verdragen, omdat de boom dan in ‘rust’ is.

Goed bodemleven belangrijk

Bossen bestaan niet alleen uit bomen. Ze bevatten diverse flora en fauna (zoals insecten en ondergronds leven). Alle drie deze groepen hebben last van langdurig hoogwater. Flora verdrinkt en komt niet tot bloei. Het bodemleven sterft af doordat er geen zuurstof bijkomt. En insecten verliezen veel van hun schuilplaatsen en plekken waar ze hun eieren leggen. Een goed bodemleven is van groot belang voor een gezond bos. Als weersomstandigheden geleidelijk veranderen, kan een bos ‘mee bewegen’. Dan kun je denken aan periodes van honderden jaren. Op de extremen van de laatste tien jaar is een bos slecht voorbereid. Het betekent dat we door klimaatverandering soorten gaan verliezen en er een ander bosbeeld zal ontstaan. Een bosbeeld dat meer past bij extremen.

 

ZLTO heeft crisisteam opgetuigd voor problemen door de wateroverlast

ZLTO heeft een crisisteam opgetuigd dat leden ondersteunt bij de problemen die zijn ontstaan door de wateroverlast op hun akkers en weilanden. Verder roept de belangenvereniging leden op om schades door extreme regenval te melden bij het waterschap.

Het crisisteam is gericht is op verschillende pijlers. Allereerst stelt de vereniging acute hulp ter beschikking aan getroffen ondernemers. Bij schrijnende gevallen biedt ZLTO waar nodig sociale ondersteuning. Bestuur, directie en diverse mensen van de ZLTO-werkorganisatie hebben inmiddels bezoek gebracht aan verschillende ondernemingen. ‘De waterschade heeft een enorme impact op het welzijn van boerengezinnen. Daarom willen we waar het kan onze leden helpen en ze een luisterend oor bieden’, aldus ZLTO-bestuurder Hendrik-Jan ten Cate.

Lees verder>>

Liveblog wateroverlast door neerslag

De maand mei is kletsnat. Het regende nu al 2 tot 2,5 keer zoveel als normaal in mei. Zeker in het zuidelijk deel van ons gebied. Dat kun je op de regenkaarten van het KNMI goed zien. En omdat het al een half jaar veel natter is dan normaal, zijn de beken en sloten vol. De bodem is helemaal verzadigd. De grondwaterstanden zijn erg hoog. Elke bui die erbij komt, geeft dan snel wateroverlast. Op sommige plekken is de wateroverlast groot. Straten en kelders lopen onder water en agrariërs hebben veel last van water op hun land. Ga direct naar de meest recente update van het liveblog.

Wilt u meer weten over de werkzaamheden en overlast in beeld? Neem dan een kijkje op de website van Waterschap De Dommel.

Grote wateroverlast in Vessem en Wintelre

Landerijen en wegen in Wintelre en Vessem staan op veel plekken onder water. Boeren kunnen niet inzaaien en gewassen staan te rotten in het veld. De eerste grassnede is nog steeds niet gemaaid omdat machines wegzakken in de modder. Agrarische ondernemers hebben veel last van de extreem hoge grondwaterstanden. Het grondwater staat al lange tijd tot aan het maaiveld. Regen zakt niet meer de grond in. Vooral rond Wintelre en Vessem is de wateroverlast groot. De afgelopen dagen viel in dit gebied de meeste regen terwijl de bodem al helemaal vol zit.

Riool

Bewoners hebben daar weer water in de kelder staan en op sommige plekken loopt het water zelfs huizen binnen. Het gemeentelijk riool kan het water niet goed meer kwijt waardoor rioolwater omhoog komt in wc’s en afvoerputjes in woningen.

Niet veel mogelijkheden

Ook de komende dagen is regen voorspeld. Lees verder>

Waar staan we met gebiedsontwikkeling Levende Beerze?

De komende twee jaar verdwijnt de overheid uit het gebied. De samenleving blijft dan in zijn kracht staan en neemt het over. De Levende Beerze gaat zichzelf organiseren en krijgt vorm vanuit de behoefte en wensen van de leefwereld. Het versterken van de initiatieven van bewoners gaat gepaard met ondersteuning van de overheid waar nodig en gewenst. De Levende Beerze gaat zichzelf organiseren en krijgt vorm vanuit de behoefte en wensen van de leefwereld. De samenleving komt dan nog meer in zijn kracht te staan en neemt het tenslotte over. Dat vraagt om een terugblik…(en vooruitblik). Theo Hendriks van de gemeente Eersel en Inge Kapteijns van provincie Noord-Brabant vertellen.

Wat kunnen we noemen als we kijken naar proces?

Positief
De betrokkenheid, de energie en de kennis in het gebied zelf is verrassend groot, zowel bij de leefwereld en bij de gebiedspartners.

Negatief

  • Blijven terugkijken op oud zeer werkt belemmerend. Je hebt zeker een half jaar nodig om een nieuw traject op te starten en met consensus door te gaan.
  • Mensen in organisaties en overheden blijven vaak een kortere tijd, dan missen we continuïteit.

Wat geef je anderen mee vanuit het proces?

  • Lange lijnen vasthouden is belangrijk voor de continuïteit van de strategie. Je moet sterk in de schoenen staan, maar ook open staan voor verandering van aanpak n.a.v. feedback en kritiek die je doorgaans ontvangt.
  • Mensen blijven betrekken is erg belangrijk; Op een andere manier lukt het niet.

Wat willen we nog van anderen leren?

  • Welke ervaringen doen andere proeftuinen op?
  • Wat is de rode lijn in transitieland?
  • Hoe krijgen zij een gebied en de mensen in het gebied in beweging?
  • Is de leefwereld haar verhaal laten vertellen voldoende?

Wat kunnen we noemen als we kijken naar de inhoud?

Positief
Het blijven bespreken van de inhoudelijke onderwerpen, het blijven repeteren werpt uiteindelijk vruchten af, al duurt het 5, 10, 25 jaar. (Voor de gehele gebiedsontwikkeling)

Wat geven we anderen mee?
Een langdurig gebiedsontwikkelingsproces vraagt om ruimte voor verandering. Projecten worden op een bepaald moment gedefinieerd, maar door de tijd heen veranderd de scope misschien. Soms kun je bijsturen, soms niet, zelfs na 10 jaar, waarin kennis over onderwerp en gewenste aanpak compleet veranderd is.

Het rijk heeft in 2010 (Rutte 1) met het opheffen van de Robuuste Ecologische Verbinding een bommetje in het gebied geplaatst. Het Rijk heeft zich plotsklaps terug getrokken uit de opgaven. Op moment dat het proces stilvalt en van de politieke agenda verdwijnt betekent niet dat de urgenties op het gebied van bodem, water en ecologie zijn verdwenen. Door als samenwerkende partijen bij politieke koerswijzigingen op tijd in te grijpen en de opgave breder aan te pakken kun je op basis van de urgenties het gebied toch in transitie brengen. Je nek uitsteken levert voor het gebied uiteindelijk veel op.

Wat willen we van anderen leren?
Hoe kun je de transitie in landbouw vormgeven? Welke projecten heb je daar voor nodig?

Waar staat de proeftuin in 2030?

De Levende Beerze leeft!
Wat is het mooi in de Levende Beerze. Recreanten zoeken de rust. De agrariërs
zoeken naar nieuwe mogelijkheden met de nieuwe aanpak van natuurinclusief boeren. De Levende Beerze voelt daarvoor aan als één landschap, waar vroegere grenzen nu natuurlijk in elkaar overvloeien. Waar overheden lokale initiatieven stimuleerden in het begin, hebben de lokale initiatieven van burgers en ondernemers de gebiedsontwikkeling nu voor zich genomen.
Voedselbossen, moestuinen voegen ingrediënten toe aan de menukaart van het lokale restaurant. Het inmiddels bekende en beminde Beerze bier is zelfs al over de grens te verkrijgen. De Kempen is herontdekt gebied! Tijd om de eigen identiteit als Nationaal Park te promoten.

Wat hebben we hiervoor nodig?

Middelen: Budgetten vanuit Nationaal en Brabants Programma Landelijk Gebied

Proces

  • Inzicht in ervaring van andere partijen en proeftuinen met procesaanpak.
  • Borgen bestuurlijk commitment (nu met GGA) is van belang.

Inhoud

  • Commitment op de opgave en aanpak.
  • Loslaten waar kan- overdragen aan leefwereld.
  • Borgen van de noodzakelijk basis voor het adaptief denken en doen in de systeemwereld.

Lees hier onze privacyverklaring.